Inspiracje i Dopowiedzenia

Commedia dell 'arte

Commedia dell 'arte to rodzaj popularnego włoskiego teatru. Jego historia sięga średniowiecza, lecz złoty okres popularności przypadł na XVI-XVIII wiek. Podstawą commedii dell 'arte była improwizacja, użycie masek i kostiumów oraz szablonowe typy postaci scenicznych co uczyniło ją inspiracją dla wielu współczesnych form teatralnych.

Przedstawienia odbywały się w małych teatrach lub, znacznie częściej, pod gołym niebem na ulicach i placach na prowizorycznej estradzie osłoniętej z tyłu zwykłym płótnem. Charakterystyczną cechą commedii dell 'arte była improwizacja. Aktorzy posiadali schematy akcji lecz dialogi i szczegóły były często tworzone na żywo, w zależności od reakcji publiczności. Drugą typową cechą tej formy teatru są stereotypowe postaci o wyraźnych charakterach wchodzące w schematyczne relacje. Są to między innymi zakochany, zazdrosny i skąpy kupiec Pantalone, sprytna i dowcipna pokojówka Colombina czy ubrany w patchworkowy strój żartowniś Arlecchino (Arlekin) o ciętym języku. Każda postać była związana z określoną maską, drewnianą lub skórzaną, zakrywającą górną część twarzy. Zabieg ten ułatwiał publiczności identyfikację postaci i ich charakterów. W sztuce posługiwano się ekspresywnym językiem ciała z udziałem tańca, podskoków, żonglerki i akrobatyki. Głównymi tematami poruszanymi w spektaklach były miłość, głód i śmierć,  w zakamuflowany sposób wyśmiewano też aktualne wydarzenia społeczne i polityczne.

Commedia dell 'arte odegrała ważną rolę w historii teatru, wpływając na wiele form sztuki widowiskowej. Jej wpływ jest widoczny również we współczesnych produkcjach teatralnych, filmowych i telewizyjnych, które często czerpią inspirację z jej charakterystycznych postaci, improwizacji i humoru. A wywodzące się z niej komiczne charaktery funkcjonują w naszej świadomości oderwane od źródła ale na stałe zapisane w kodzie kulturowym i języku. (Czego przykładem może być na przykład „tajemnica poliszynela„.)

Motywy commedii dell 'arte odnaleźć można też w obrazach i rysunkach artystów europejskich różnych epok, między innymi w twórczości Giandomenico Tiepolo. Najprawdopodobniej  to właśnie z jego prac zaczerpnął inspirację do serii swoich grafik Joseph Pecsenke. Ten pochodzący z Węgier artysta stworzył w latach 80-tych XX wieku, w Nowym Jorku serię trzydziestu czterech akwafort ukazujących życie wędrownej trupy aktorów. Znajdziemy tu sceny ukazujące ich występy, portrety głównych postaci ale też życie codzienne, podróże i kadry z obozowisk.

ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.